Wystawa „Julia Keilowa. Projektantka”, którą od 21 marca można oglądać w Muzeum, Warszawy to pierwsza tak szeroka prezentacja twórczości wybitnej warszawskiej metaloplastyczki, jednej z czołowych postaci polskiego wzornictwa. Jej kariera trwała zaledwie kilka lat i została tragicznie przerwana przez II wojnę światową. Julia Keilowa zyskała sławę i uznanie w dziedzinie dotychczas uważanej za domenę mężczyzn. Wystawa opowiada także o szerszym zjawisku emancypacji kobiet projektantek i awansie wzornictwa do rangi sztuki, które miały miejsce w pierwszych dekadach XX wieku. Międzynarodowy kontekst dla dzieł Julii Keilowej dają wyjątkowe przedmioty projektu Soni Delaunay, Jutty Siki i Christy Ehrlich.

Julia Keilowa projektowała przedmioty codziennego użytku w stylu art déco, a artystyczne wykształcenie i doświadczenie rzeźbiarskie sprawiły, że wypracowała własny, wyrazisty styl. Dzięki popularności platernictwa, techniki pokrywania wyrobów z metali nieszlachetnych cienką powłoką srebra lub złota, przedmioty jej projektu trafiły na salony II Rzeczpospolitej, a sama Keilowa zyskała sławę i uznanie. O randze obiektów i statusie Keilowej świadczy fakt, że już w latach 30. usiłowano naśladować jej styl, pojawiły się nawet falsyfikaty jej wytworów. Dziś metaloplastyka Keilowej należy do kanonu arcydzieł polskiego wzornictwa, a jej prace są poszukiwane na rynku kolekcjonerskim, pożądane w kolekcjach publicznych i prywatnych.

Wystawa jest nie tylko największym dotychczas pokazem dzieł Julii Keilowej, ale także okazją do poznania twórczości pionierek projektowania w stylu art déco: Soni Delaunay oraz Jutty Siki z Warsztatów wiedeńskich. Odkryciem dla polskiej publiczności będą także współczesne Keilowej projektantki tworzące w Holandii i Szwecji. Christa Ehrlich i Sylvia Stave także realizowały dla przemysłu projekty nowoczesnych, funkcjonalnych przedmiotów z metalu.

W krótkim życiu i niecałej dekadzie intensywnej kariery Julii Keilowej manifestują się zjawiska właściwe pierwszym dziesięcioleciom XX wieku, a szczególnie latom 30. w Warszawie. Podział na sztukę wysoką i użytkową się zaciera, szkoły artystyczne zaczynają kształcić projektantów, a artystki-projektantki zyskują uznanie i budują swoje kariery na równi z życiem rodzinnym. Przemysł coraz chętniej zatrudnia projektantów i dzięki ich pracom buduje swoją markę. Eleganckie platery w stylu art déco konkurują z droższymi srebrami. W Polsce, która w 1918 roku odzyskała niepodległość, nowoczesne wzornictwo miało wspomóc modernizację młodego państwa. Prace metaloplastyczne Keilowej funkcjonowały często jako wizytówka sztuki II Rzeczypospolitej.

Julia Keilowa niewątpliwie skorzystała z możliwości, które miała, ale niezbędne były: talent, kreatywność, upór, pracowitość i konsekwencja w tworzeniu wyrazistego stylu. Dziś można śmiało powiedzieć, że projektantka świadomie i w niezwykłym tempie zbudowała markę osobistą – jej nazwisko było synonimem pięknych, użytkowych przedmiotów, wykonywanych fabrycznie, a nadal będących dziełem sztuki.

Pionierki nowoczesnego wzornictwa i stylu art déco

Podobne, choć nie identyczne, były losy współczesnych i starszych od Keilowej twórczyń z europejskich ośrodków i środowisk – Soni Delaunay, Jutty Siki, Christy Ehrlich i Sylvii Stave. Ich twórczość zaprezentowana na wystawie pogłębia opowieść o wzornictwie jako równoprawnej dziedzinie sztuki i projektantkach, które były artystkami. Pokazane zostaną między innymi: gwasze i tkaniny projektu Delaunay ze zbiorów Muzeum Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu, porcelana i szkło Jutty Siki z kolekcji Muzeum Sztuki Stosowanej w Wiedniu, metaloplastyka Christy Ehrlich z niderlandzkiego Muzeum Srebra w Schoonhoven oraz srebra i metalowe przedmioty projektu Sylvii Stave z kolekcji prywatnej. Przegląd najlepszego wzornictwa w stylu art déco dopełnia wybór obiektów z Polski i z zagranicy, pochodzących ze zbiorów prywatnych, muzealnych i kolekcji Muzeum Warszawy.

Największa prezentacja twórczości Keilowej

Podstawą ekspozycji jest jednak blisko 80 obiektów zaprojektowanych i wykonanych przez Keilową. To dotąd najszersza prezentacja jej twórczości, obejmująca wykonane ręcznie unikaty i prace rzeźbiarskie. Dorobek Keilowej rozproszył się podczas II wojny światowej, a w kolejnych dziesięcioleciach popadał w zapomnienie, także ze względu na zmianę ustroju. Socjalistyczne państwo polskie świadomie zacierało pamięć o dorobku II Rzeczpospolitej, upaństwowiono zakłady platernicze, nie dbano o respektowanie praw autorskich. Jednocześnie zmieniały się upodobania estetyczne i styl lat 30. wydawał się staroświecki. Ostatnie dziesięciolecia to powrót art déco i ponowne odkrywanie twórczości Keilowej.

Pierwszy katalog projektów Keilowej

Wystawie towarzyszy polsko-angielska publikacja Julia Keilowa. Projektantka art déco pod redakcją kuratorek wystawy – Agnieszki Dąbrowskiej i Moniki Siwińskiej. Wydawnictwo przybliży sylwetkę projektantki, jej warsztat, drogę zawodową oraz sposoby budowania własnej marki. Książka zawiera też pierwszy katalog twórczości metaloplastycznej Keilowej, który obejmuje udokumentowane projekty jej autorstwa i pokazuje walory powstałego w krótkim czasie, ale niezwykle bogatego dorobku. Premiera książki: 24 kwietnia.

Wystawa Julia Keilowa. Projektantka potrwa od 21 marca do 1 września 2024 roku w Muzeum Warszawy na Rynku Starego Miasta 32. Muzeum jest czynne we wtorki, środy, piątki i soboty w godzinach od 11.00 do 19.00, w czwartki od 11.00 do 20.00, w niedziele od 11.00 do 18.00. Bilety: 20 zł / 15 zł, w czwartki wstęp bezpłatny.

Więcej o wystawie i programie towarzyszącym:

www.muzeumwarszawy.pl/wystawa/julia-keilowa-projektantka

Julia Keilowa. Projektantka

21 marca – 1 września 2024 roku

Muzeum Warszawy, Rynek Starego Miasta 32

Kuratorki: Agnieszka Dąbrowska, Monika Siwińska

Projekt ekspozycji: Jan Strumiłło z zespołem

Partnerzy: Austriackie Forum Kultury w Warszawie, Muzeum Fabryki Norblina w Warszawie, Narodowe Archiwum Cyfrowe

Muzeum Fabryki Norblina jest partnerem wystawy „Julia Keilowa. Projektantka” i w związku z tym dla swoich gości przygotowało tymczasową ekspozycję „Platery art déco z Fabryki Norblina”. Więcej informacji: https://muzeumfabrykinorblina.pl/wystawy/#wystawy-czasowe